Natuurbeheer – Akkerbouwbedrijf De Jong

Nachtvlindertelling, de resultaten 2020.

Jan Reinier Akkerbouw, Natuurbeheer 3 januari 2021

In 2020 hebben Lente en Jan Reinier meegedaan aan BIMAG. (Boeren Insecten Monitoring Agrarisch Gebied) Op 3 locaties: op het erf, in de pootaardappelen en in een akkerrand zijn een nacht lang vlinders gevangen (en weer los gelaten). Vanaf begin juli hebben we tien maal (vroeg) in de ochtend LedEmmers geleegd. Alle nachtvlinders zijn door Lente gefotografeerd en de foto’s zijn vervolgens naar de Vlinder Stichting gemaild. Daar is door de specialisten gekeken welke soorten er in de drie verschillende LedEmmers voorkwamen.

In totaal hebben we 388 nachtvlinders in de LedEmmers gevangen. Deze zijn verspreid over 51 verschillende vlinders soorten. Hieronder (tabel 1) is af te lezen in welk type landschap de drie LedEmmers stonden en hoeveel exemplaren en soorten er per LedEmmer zijn gevangen. Een lijst van alle waargenomen soorten en aantallen op ons bedrijf is te vinden onderaan dit bericht in tabel 2. In deze tabel is ook de status op de voorlopige rode lijst opgenomen en het waardplanttype. In 2021 gaan wij weer tellen. Dan starten we eerder in het seizoen, afgelopen jaar werden de emmers pas in juli geleverd.

tabel 1 Aantal nachtvlinders per emmer

meetpuntnaam	aant_ex	aant_soort
akkerrand	134	29
akker	104	29
erf	150	31

Tabel 2. Aantal waargenomen nachtvlinders per soort op het bedrijf van Jan Reinier en Lente de Jong

Nederlandse naam		Totaal_aantal		Status voorlopige rode lijst*	Waardplanttype
gewone grasuil		168		gevoelig	grassen
eikenprocessierups		64		niet bedreigd	bomen
gele eenstaart		18		niet bedreigd	bomen
huismoeder		17		niet bedreigd	divers
zwarte-c-uil		15		niet bedreigd	kruiden
schijn-sparspanner / sparspanner / naaldboomspanner		10		niet beoordeeld
streepkokerbeertje		8		niet bedreigd	(korst)mossen
vierkantvlekuil		8		niet bedreigd	divers
puta-uil		6		niet bedreigd	kruiden
kleine beer		5		niet bedreigd	divers
gerimpelde spanner		3		niet bedreigd	bomen
graanworteluil		3		kwetsbaar	divers
granietuil		3		kwetsbaar	heiden
groene weide-uil		3		kwetsbaar	grassen
spurrie-uil		3		gevoelig	kruiden
uilen		3		niet beoordeeld
appeltak		2		niet bedreigd	bomen
beukeneenstaart		2		kwetsbaar	bomen
gewone stofuil		2		niet bedreigd	kruiden
groente-uil		2		niet bedreigd	divers
halmrupsvlinder/weidehalmuiltje		2		niet beoordeeld
kajatehoutspanner		2		kwetsbaar	kruiden
open-breedbandhuismoeder / kleine breedbandhuismoeder		2		niet beoordeeld
oranje wortelboorder		2		niet bedreigd	kruiden
slakrups		2		niet bedreigd	bomen
aardappelstengelboorder		1		niet bedreigd	kruiden
agaatvlinder		1		gevoelig	divers
boksbaardvlinder		1		bedreigd	divers
bonte grasuil		1		gevoelig	grassen
dwergspanner onbekend		1		niet beoordeeld
geoogde worteluil		1		niet bedreigd	kruiden
gestreepte goudspanner		1		niet bedreigd	kruiden
gewone bandspanner		1		niet bedreigd	kruiden
gewone breedvleugeluil		1		gevoelig	kruiden
gewone worteluil		1		niet bedreigd	kruiden
goudvenstertje		1		niet bedreigd	divers
grote berberisspanner		1		bedreigd	struiken
grote worteluil		1		trekvlinder	divers
haarbos		1		niet bedreigd	kruiden
kleine groenbandspanner		1		niet bedreigd	divers
	kolibrievlinder		1	trekvlinder	kruiden
	kooluil		1	gevoelig	divers
	kortzuiger		1	niet bedreigd	bomen/struiken
	kroonvogeltje		1	niet bedreigd	bomen
	lichte daguil		1	kwetsbaar	kruiden
	lieveling		1	niet bedreigd	kruiden
	meidoornuil		1	niet bedreigd	bomen/struiken
	moeras-grasuil		1	niet bedreigd	grassen
	plakker		1	niet bedreigd	bomen/struiken
	psi-uil/drietand		1	niet beoordeeld
	stompvleugelgrasuil		1	niet bedreigd	grassen
	taxusspikkelspanner		1	niet bedreigd	divers
	vaal kokerbeertje		1	nieuwkomer
	variabele w-uil		1	niet bedreigd	kruiden
	vierbandspanner / bruine vierbandspanner		1	niet beoordeeld
	vingerhoedskruiddwergspanner		1	niet bedreigd	kruiden
	volgeling		1	niet bedreigd	kruiden
	zwartvlekdwergspanner		1	niet bedreigd	kruiden

* De status op de voorlopige rode lijst is terug te vinden in het boek van Ellis et al 2013 via de link: https://assets.vlinderstichting.nl/docs/da4886a6-552a-4f5c-a7e4-030924b13665.pdf

Insectenmonitoring op de boerderij.

Jan Reinier Akkerbouw, Natuurbeheer 16 augustus 202016 augustus 2020

Je kunt geen krant openslaan of je leest wel over de enorme afname van biodiversiteit. Veelal wordt er direct een link gelegd tussen de afname van insecten en de landbouw. De moderne landbouw die volgens sommigen steeds intensiever wordt. Ik heb daar mijn vraagtekens bij. Wordt de landbouw steeds intensiever? Ik zie dat bouwplannen ruimer worden, er zijn minder koeien. Wet- en regelgeving verplichten tot minder gebruik van (organische) meststoffen en het pallet aan gewasbeschermingsmiddelen wordt snel kleiner. Mondjesmaat komen daar nieuwe (biologische) middelen voor terug die minder impact hebben op de omgeving.

Maar hoe groot is de rol van de landbouw in die afname van biodiversiteit? In de regio waar wij boeren is veel natuur. Overal om mij heen zie ik bos en dat is de afgelopen 20 jaar fors toegenomen. Bij verschillende projecten wordt standaard een stuk nieuwe natuur aangelegd en altijd op landbouwgrond.

We doen op ons bedrijf, net als een paar honderd andere collega’s in Drenthe, aan agrarische natuurbeheer. Voedselvelden en kruidenrijke akkers voor vogels, akkerranden voor de reptielen en bloemrijke akkers voor insecten.

Wat zijn de effecten van al die maatregelen die wij nemen als akkerbouwer? Hoe veel insecten lopen er eigenlijk tussen de suikerbieten of brouwgerst? Of zitten de insecten alleen maar in het agrarisch natuurbeheer? Daar is nog maar erg weinig van bekend. Op zich wel knap dat hele volksstammen daar toch een mening over hebben.

Dit seizoen worden een deel van onze randen voor het derde jaar op rij gemonitord door de Vlinderstichting. Een samenwerking met BASF maakt dit mogelijk. Elke paar weken worden de verschillende kruidenmengsels beoordeeld op de aantallen en verschillende soorten insecten die erin voorkomen. En dat zijn er nogal wat, ook bijzondere soorten zoals een harsbij en een grashommel. Ook zijn er op ons bedrijf loopkevervallen geplaatst. In verschillende percelen is meerdere keren gekeken hoeveel en welke loopkevers er tussen de gewassen scharrelen. Ook hier zien we, ondanks de agrarische activiteiten, een enorm scala aan bodemdieren.

In Nederland zijn ongeveer 1400 soorten nachtvlinders. Zouden deze ook in grote getale in de landbouwpercelen zitten? Dat kon tot voor kort niemand vertellen. Sinds vorig jaar monitoren een 50-tal landbouwers regelmatig nachtvlinders. Bimag wordt dit genoemd, Boeren Insecten Monitoring Agrarische Gebieden. Met een emmer met ledlampen worden de vlinders gevangen, gefotografeerd en weer losgelaten. De foto’s gaan naar de Vlinderstichting, daar wordt gekeken om welke soorten het gaat. Ook op ons bedrijf doen we hieraan mee. Samen met onze oudste dochter legen we regelmatig in alle vroegte de emmers. De emmers staan op verschillende percelen en op het erf. De meeste vlinders vangen we in de pootaardappelen. En ook hier zien we bijzondere soorten.

Ik denk dat we als landbouw wel degelijk een effect hebben op de biodiversiteit. Dan kan ook niet anders, wij telen aardappelen, bieten en graan op onze grond. Dat doen we al generaties lang. Maar die invloed is beperkt en wordt steeds minder. Er is steeds minder landbouwgrond. Andere factoren zoals verstedelijking, toename infrastructuur en de bevolkingsgroei hebben steeds meer impact. Nu we monitoren weten we wat er allemaal aan insecten te vinden is op onze percelen. Ondanks of dankzij het gebruiksdoel zijn dat er best veel. En daar mogen we best trots op zijn.

Loopkevers.

Akkerbouwbedrijf de Jong stapt in BASF Farmnetwork

Jan Reinier Akkerbouw, Natuurbeheer 13 februari 2020

Persbericht

BASF breidt Farm Network naar Nederland uit

BASF Farm Network
Wereldwijd neemt de vraag naar duurzaam geproduceerd voedsel snel toe. BASF
ziet het als haar verantwoordelijkheid om duurzame landbouw en een gezonde
leefomgeving mogelijk te maken. We demonstreren dit via ons Farm Network
waarin we met onafhankelijke boerenbedrijven in Europa samenwerken voor
behoud en herstel van de biodiversiteit, ontwikkeling van precisielandbouw en
aandacht voor bodemgezondheid. Op deze boerderijen worden
praktijkmaatregelen ontwikkeld en onderzocht in samenwerking met universiteiten,
experts van ecologische adviesbureaus, onderzoeksinstellingen en milieu- en
natuurorganisaties. Ons doel is om de succesvolle maatregelen en technieken te
laten implementeren door agrarische bedrijven buiten het netwerk.

Uitbreiding naar Nederland
Vanaf 2020 gaat het Farm Network samenwerken met een landbouwbedrijf in
Nederland. Akkerbouwbedrijf De Jong uit Odoorn heeft zich bij het netwerk
aangesloten. De Jong en BASF werken al een aantal jaren samen waarbij, in
samenwerking met De Vlinderstichting, de aanwezigheid van vlinders en
bestuivers in verschillende akkerranden wordt gemonitord. Duurzaamheid en
biodiversiteit zijn voor De Jong altijd onderdeel geweest van zijn bedrijfsvoering.
Het akkerbouwbedrijf was voorheen een zgn. Broedplaats van Stichting
Veldleeuwerik. Een plek waar een duurzame vorm van akkerbouw werd
ontwikkeld en getoond aan collega-akkerbouwers, ketenpartners, scholen,
inwoners en andere geïnteresseerden. Eind 2019 hield Stichting Veldleeuwerik op
met bestaan. De waarden en ideeën van de Broedplaats sluiten uitstekend aan bij
deze van het BASF Farm Network. “Het is een heel logisch vervolg op de
Broedplaats”, aldus Jan Reinier de Jong. Hij ziet de overstap vooral omdat hij
graag zijn werk wil voortzetten om duurzame landbouw mogelijk te maken en te
laten zien wat er allemaal mogelijk is. “Communicatie met stakeholders,
consumenten en kritische burgers is heel belangrijk, we moeten laten zien wat we
doen, en waarom we het doen”. BASF is blij dat het bedrijf van Jan Reinier zich
heeft aangesloten bij het Farm Network. De kennis en ervaring die het bedrijf heeft
opgedaan als Broedplaats kan nu ingezet worden in het Farm Network. En nieuwe
opgedane kennis en ervaringen kunnen door het Farm Network worden
uitgedragen. “Door de ervaring van Jan Reinier kunnen we snel van start gaan
met de verdere verduurzaming van de Nederlandse landbouw” aldus Eric Kiers,
duurzaamheidsmanager van BASF Agro.
Het Farm Network vindt zijn oorsprong in het Verenigd Koninkrijk, waar de eerste boerderij – Rawcliffe
Bridge – in 2002 werd opgericht. Sindsdien is het programma geëvolueerd en uitgebreid in heel
Europa. Tegenwoordig omvat het Farm Network veel boerderijen en een rijk netwerk van meer dan
30 partnerorganisaties in acht landen.

Wilde bijen weten akkerranden goed te vinden.

Jan Reinier Akkerbouw, Natuurbeheer, Veldleeuwerik 26 juni 201926 juni 2019

Op 25 juni kregen 20 aanwezigen van Jens Bokelaar van De Vlinderstichting de eerste resultaten te horen van het driejarige monitoringsonderzoek op ons akkerbouwbedrijf. In 2018 zijn 11 verschillende soorten bijen en hommels aangetroffen in de bloemenranden, waaronder de vrij zeldzame kleine harsbij. Daarnaast zijn er vorig jaar 14 verschillende soorten zweefvliegen en 8 verschillende soorten vlinders waargenomen. In totaal zijn bijna 350 bijen en hommels geteld. En dit zijn, gezien het extreem droge jaar waardoor de bloemenranden vroeg uitgebloeid waren, mooie resultaten. In 2019 zijn al meerdere soorten wilde bijen aangetroffen, waaronder twee parasitaire soorten. Deze soorten komen alleen voor als het goed gaat met hun gastheer, een andere soorten bij. Het monitoringsonderzoek is een gezamenlijk initiatief van BASF, De Vlinderstichting en Stichting Veldleeuwerik.

In 2018 is een driejarig monitoringsonderzoek gestart naar bestuivers in akkerranden rond ons bedrijf. Doel van het project is het bevorderen van bestuivers door middel van de aanleg van bloemrijke akkerranden. In het onderzoek worden twee bloemenmengsels met elkaar vergeleken; een standaard mengsel, dat voor een deel uit uitheemse planten bestaat, en een inheems mengsel met lokale inheemse soorten. De monitoring wordt uitgevoerd door De Vlinderstichting.

Het succesvol laten slagen van een akkerrand is geen eenvoudige opgave gebleken. Jan Reinier: “aardappelen telen is eenvoudiger dan een akkerrand, timing en beheer bepalen een groot deel van het succes. En zelfs al doe je op 2 plekken precies hetzelfde, dan kan het nog tot een verschillend resultaat leiden.” Vorig jaar zijn op dezelfde dag op twee verschillende plekken de twee mengsels gezaaid. Op het ene perceel met een goed resultaat op het andere perceel een slecht resultaat met een flinke veronkruiding. Bij najaarszaai van akkerranden is de kans op succes groter. Maar dit valt samen met de drukke oogsttijd. Ook het beheer van de akkerranden heeft grote invloed op de planten die voorkomen in een akkerrand en daarmee op de bestuivers die worden aangetrokken.

Ook de eerste resultaten van dit monitoringsonderzoek tonen aan dat akkerranden waarde hebben voor hun omgeving. Boeren zijn ook welwillend om de randen tegen een passende beloning aan te leggen, maar er is ook nog meer kennis nodig om de rand altijd succesvol te laten slagen.

Foto: De grashommel werd (voor het eerst in 50 jaar) in Drenthe gezien, in onze randen.

200 nestkastjes voor basisschool De Weiert

Jan Reinier Natuurbeheer, Veldleeuwerik 25 februari 201925 februari 2019

Op vrijdag 1 maart geeft burgemeester Jan Seton het startsein voor een natuurlijke manier van bestrijding van de eikenprocessierups. Als eerste zal hij een nestkastje ophangen voor koolmezen en pimpelmezen, gevolgd door alle scholieren van basisschool De Weiert in Odoorn. De nestkastjes worden geschonken door Stichting Veldleeuwerik en de Boermarke Odoorn-Klijndijk. Stichting Veldleeuwerik werkt aan verduurzaming van de Nederlandse akkerbouw. De officiële handeling vindt plaats om 9.45 uur op obs de Weiert, De Goorns 28, 7873 AR Odoorn.

De eikenprocessierups heeft zijn plaats in de natuur maar kan bij hoge aantallen zeer hinderlijk zijn voor mensen. Koolmezen en pimpelmezen hebben deze rups op het menu staan. Eerder is gebleken dat het ophangen van nestkasten speciaal voor deze mezen het aantal eikenprocessierupsen omlaag kan brengen.

Zorgen voor gunstige leefomstandigheden voor mezen geeft meer biodiversiteit en is daarmee een natuurlijke methode om de rupsenaantallen te beheersen. De landbouwsector vindt het belangrijk om aan de jeugd mee te geven dat iedereen op zijn eigen manier kan bijdragen aan biodiversiteit. Volgens Geert-Jan van der Burgt van Veldleeuwerik werken boeren dagelijks in en met de natuur en proberen boeren de biodiversiteit op hun eigen bedrijf te behouden en te verbeteren. “Meer biodiversiteit is een verantwoordelijkheid van iedereen.

Vrijdag wordt om 9.45 uur de eerste nestkast opgehangen bij OBS de Weiert door burgemeester Jan Seton. Daarna krijgen alle scholieren een nestkastje uitgereikt om thuis op te hangen. Op school wordt er in de les stilgestaan bij deze natuurvriendelijke methode en wordt het thema ‘mees’ creatief verwerkt. Later dit voorjaar zullen alle leerlingen uitgenodigd worden op het akkerbouwbedrijf van Jan Reinier de Jong in Odoorn. Dat bedrijf is een ‘Broedplaats’ en demonstratiebedrijf voor verduurzaming van de akkerbouw, onderdeel van Stichting Veldleeuwerik (www.veldleeuwerik.nl ). De ‘Broedplaats’ wordt mede mogelijk gemaakt door provincie Drenthe.

Agrarische Natuur Drenthe op RTL 7

Jan Reinier In de media, Natuurbeheer 7 december 201810 december 2018

Agrarische Natuur Drenthe (AND) is komende week vier keer te zien in het televisieprogramma Ondernemend Nederland dat wordt uitgezonden op RTL 7 en RTL Z.

In dit item legt gebiedscoördinator Bert Hoefsloot van AND het belang uit van agrarisch natuurbeheer. Ook vertelt hij kort wat de voordelen van een coöperatie zijn om dat beheer uit te voeren.

Akkerbouwer Jan Reinier de Jong uit Odoorn toont de wintervoedselvelden en akkerranden op zijn akkerbouwbedrijf. Deze leveren een bijdrage in de verbetering van de biodiversiteit. Het item past heel goed in het thema verduurzaming van de openbare ruimte waar het programma Ondernemend Nederland aandacht aan besteedt.

De uitzendtijden zijn:

Zondag 9 december, ca. 10:00 uur: RTL 7

Maandag 10 december, ca. 13:00 uur: RTL Z

Dinsdag 11 december, ca. 10:30 uur: RTL Z

Zaterdag 15 december, ca. 13:00 uur: RTL 7

Themamiddag Biodiversiteit 11 juli 2018 Boer

Jan Reinier Natuurbeheer, Veldleeuwerik 23 juni 201823 juni 2018

Themamiddag Biodiversiteit 11 juli 2018

‘Boer – Bij – Burger’

Biodiversiteit staat volop in de belangstelling. Veel partijen zijn zoekende naar een praktische en haalbare invulling om biodiversiteit te stimuleren. Met deze bijeenkomst laten we zien welke maatregelen er zoal genomen worden, welke ideeën er leven en wat de impact hiervan is. De boer, de bij (biodiversiteit) en de burger staan hierbij centraal. Wij heten u graag van harte welkom deze middag op ons akkerbouwbedrijf in Odoorn.

deze bijeenkomst wordt mede mogelijk gemaakt door: Stichting Veldleeuwerik, Agrifirm, BASF, provincie Drenthe, Agrarische Natuur Drenthe

Webinar “Wat staat natuurinclusieve landbouw in de weg?”

Jan Reinier Natuurbeheer 15 april 201815 april 2018

Doe mee aan het interactieve webinar over de kansen en uitdagingen van natuurinclusief boeren in Nederland. Praat mee over de vraag: ‘Wat staat natuurinclusieve landbouw in de weg?’

Organisatie: Agrifirm
Wanneer:      Dinsdag 17 april 2018 van 20.00 uur (start) tot max 21.00 uur
Locatie:         Gratis online te volgen
Doel:             Informatie van buiten naar binnen halen. Horen wat er leeft en speelt.

Honderden boeren zijn, net als ik, al volop bezig met het optimaal gebruik maken van de natuurlijke omgeving binnen de landbouw. Er wordt al volop geëxperimenteerd met allerlei oplossingsrichtingen en vele boeren zijn deelnemer in agrarische natuurorganisaties, of betrokken bij projecten. Toch zijn ecologen en natuurbeschermers bezorgd over de ontwikkeling van bodemleven, weidevogels en insecten. Er lijken aanwijzingen te zijn dat het aantal insecten nog steeds daalt. En insecten zijn belangrijk voor de bestuiving van onze gewassen en dus essentieel in ons voedselsysteem.

In het webinar komt u meer te weten over natuurinclusieve landbouw en wordt uw input gevraagd over de (rand)voorwaarden, consequenties, en (on-)mogelijkheden van verschillende stappen naar natuurinclusief boeren. Wat staat natuurinclusieve landbouw ons in Nederland nog in de weg? Waar zitten de obstakels, de kansen en de uitdagingen?

Agrifirm heeft het Louis Bolk Instituut gevraagd te inventariseren welke maatregelen van natuurinclusieve landbouw het meest kansrijk zijn. Tijdens het webinar zullen deze gepresenteerd worden. Vervolgens bespreken Corne Vermaat (melkveehouder), Jan de Wit (Louis Bolk Instituut), Ruud Tijssens (Agrifirm) en ik de uitkomsten en de onderstaande onderwerpen:

Herstel gezonde bodems
Kruidenrijk grasland
Fijnmazig mozaïek voor akkerbouw

Hoe werkt het?
Meld je aan via de link hieronder. Bij de bevestiging ontvangt u een link. Op dinsdag 17 april klikt u voor aanvang (20.00 uur) op de link en kunt u live het webinar volgen, vragen stellen aan de sprekers en stemmen op stellingen.

https://ssl.webinar.nl/agrifirm/#!/agrifirm/20180417_1

Winnaar fotowedstrijd Slimme Vogels

dejongodoorn Natuurbeheer 29 oktober 201729 oktober 2017

Op 24 oktober werd bekent dat ik de fotowedstrijd van Slimmevogels.net heb gewonnen. Op het interactieve platform van Slimme Vogels kunnen melkveehouders én andere betrokkenen (als organisaties en vrijwilligers) vragen en praktische tips over zorg voor boerenlandvogels vinden en delen. Samen met aangesloten (kennis)partners Imagro, Aequator en Vogelbescherming Nederland zijn de ingezonden foto’s op schoonheid én inhoud beoordeeld. Mijn foto van een half leeg gegeten zonnebloem werd als beste bekroond. De zonnebloem stond in een akkerrand om ons bedrijf. De rand was ingezaaid met een bloemenmengsel en had vooral tot doel on het insecten leven te stimuleren, voor akkervogels hebben we andere randen. Toch zaten er gedurende het seizoen steeds meer vogels in de rand. En toen de zonnebloemen waren uitgebloeid werden de zaden al snel opgegeten. De eerste prijs is een jaarlidmaatschap bij Vogelbescherming Nederland en daarnaast ook nog eens een overnachting naar keuze op het boerenerf. En daar ben ik erg blij mee.

voor meer info zie: https://www.slimmevogels.net/fotowedstrijd

Informatie bord Odoorn

dejongodoorn Natuurbeheer 10 december 201617 december 2016

Vandaag een bord geplaatst bij een perceel grond aan de rand van het dorp Odoorn. Op het perceel staat een strook met niet geoogst graan. Dit graan is bedoelt voor vogels die hier in de regio overwinteren zoals de fazant en patrijs. Op het bord staat informatie over deze vorm van agrarisch natuurbeheer. Als bestuurder van het Drents Collectief proberen we op deze wijze de buitenwereld te informeren over waar wij (als landbouw) mee bezig zijn